1.احکام: احکام وضو، غسل و تیمّم

لطفا پرسش شماره 134 احکام با موضوع «احکام وضو، غسل و تیمّم» ثبت شده توسط «رضا راضی» در تاریخ 5 دی 1394 و پاسخ دفتر حفظ و نشر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی؛ زمینه‌ساز عملی ظهور مهدی علیه السلام را بخوانید.

متن پرسش:

آیا با غسل جمعه و سایر غسل‌های واجب و مستحب می‌توان نماز خواند؟

وضو گرفتن بعد از غسل جنابت یا غسل‌هایی که کفایت از وضو می‌کنند چه حکمی دارد؟ آیا لغو است؟ یعنی چه؟

پاسخ بخش پاسخگویی به پرسش‌های دفتر حفظ و نشر آثار منصور هاشمی خراسانی:

حق آن است که غسل کردن از جنابت برای نماز کفایت می‌کند و پس از آن نیازی به وضو گرفتن نیست و این مبتنی بر ظاهر کتاب خداوند است که فرموده است: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنْتُمْ سُکَارَىٰ حَتَّىٰ تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ وَلَا جُنُبًا إِلَّا عَابِرِی سَبِیلٍ حَتَّىٰ تَغْتَسِلُوا ۚ» (نساء/ 43)؛ «ای کسانی که ایمان آوردید! به نماز نزدیک نشوید در حالی که مست هستید تا آن گاه که بدانید چه می‌گویید و نه در حالی که جنب هستید مگر برای گذشتن از راهی تا آن گاه که غسل کنید»، با توجّه به اینکه غسل کردن را غایت حرمت نزدیک شدن به نماز در حال جنابت دانسته و مفهوم آن جواز نزدیک شدن به نماز پس از غسل کردن از جنابت است و با این وصف، وضو گرفتن برای نماز پس از غسل کردن از جنابت، واجب نیست، بلکه تحصیل حاصل شمرده می‌شود.

امّا آیا غسل کردن از غیر جنابت نیز برای نماز کافی است؟ حق آن است که آری؛ چراکه مسلّماً حدث حاصل از جنابت، شدیدتر است و هرگاه غسل از آن برای نماز کافی باشد، غسل از غیر آن به طریق اولی کافی خواهد بود و این قول اهل بیت پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم و قول بسیاری از صحابه و تابعان است؛ چنانکه یکی از یارانمان ما را خبر داد، گفت:

«سَمِعْتُ ٱلْمَنْصُورَ ٱلْهاشِمِیَّ ٱلْخُراسانِیَّ یَقُولُ: ٱلْغُسْلُ ٱلْوُضُوءُ ٱلْأَکْبَرُ! قُلْتُ: إِنَّهُمْ یَقُولُونَ لا یُجْزِی عَنِ ٱلْوُضُوءِ إِلّا ٱلْغُسْلُ مِنَ ٱلْجَنابَةِ! قالَ: سُبْحانَ ٱللّهِ! أَیُجْزِی ٱلْغُسْلُ مِنَ ٱلْجَنابَةِ وَ لا یُجْزِی ٱلْغُسْلُ مِنَ ٱلْحَدَثِ ٱلْأَصْغَرِ؟! أَفَلا یَعْقِلُونَ؟!»؛ «شنیدم جناب منصور هاشمی خراسانی می‌فرماید: غسل، وضوء بزرگ‌تر است! گفتم: آن‌ها می‌گویند که از وضو کفایت نمی‌کند مگر غسلِ از جنابت! فرمود: خداوند منزّه است! آیا غسلِ از جنابت کفایت می‌کند و غسلِ از حدث کوچک‌تر کفایت نمی‌کند؟! آیا پس عقل را به کار نمی‌برند؟!».

با این وصف، وضو گرفتن پس از غسل کردن، کار بیهوده‌ای است، بلکه التزام به آن بدعت و وسواس شمرده می‌شود؛ چنانکه یکی از یارانمان ما را خبر داد، گفت:

«سَمِعْتُ ٱلْعالِمَ یَقُولُ: ٱلْوُضُوءُ بَعْدَ ٱلْغُسْلِ بِدْعَةُ ٱلْمُتَکَلِّفِینَ»؛ «شنیدم عالم می‌فرماید: وضو گرفتن پس از غسل کردن، بدعت متکلّفان است»!

آری، وضو گرفتن پیش از غسل کردن اشکالی ندارد؛ چنانکه یکی از یارانمان ما را خبر داد، گفت:

«کُنْتُ أَتَوَضَّأُ بَعْدَ ٱلْغُسْلِ لِما أَجِدُ فِی نَفْسِی فَأَرَدْتُ أَنْ أَسْأَلَهُ فَنَسِیتُ فَلَمّا دَخَلْتُ عَلَیْهِ قالَ لِی: لَعَلَّکَ تَتَوَضَّأُ بَعْدَ ٱلْغُسْلِ! قُلْتُ: نَعَمْ وَ أَرَدْتُ أَنْ أَسْئَلَکَ فَنَسِیتُ! قالَ: فَلا تَفْعَلْ فَإِنْ أَبَیْتَ إِلّا أَنْ تَفْعَلَ فَتَوَضَّأْ قَبْلَ ٱلْغُسْلِ لا بَعْدَهُ فَإِنَّ ٱلْوُضُوءَ بَعْدَ ٱلْغُسْلِ إِسْرافٌ وَ إِنَّ ٱللّهَ لا یُحِبُّ ٱلْمُسْرِفینَ»؛ «من به سبب چیزی که در دلم می‌یافتم، پس از غسل کردن وضو می‌گرفتم، پس خواستم که از آن حضرت درباره‌اش بپرسم ولی فراموش کردم، پس چون به محضر ایشان رسیدم به من فرمود: شاید تو پس از غسل کردن وضو می‌گیری! گفتم: آری و می‌خواستم از شما بپرسم، ولی فراموش کردم! فرمود: (این کار را) نکن، پس اگر نمی‌خواهی جز آنکه (این کار را) بکنی، پس پیش از غسل کردن وضو بگیر و نه پس از آن؛ چراکه وضو گرفتن پس از غسل کردن اسراف است و خداوند اسراف کنندگان را دوست نمی‌دارد»!