7.مقدّمات: یقین و ظن؛ حجّیّت روایات متواتر و عدم حجّیّت روایات واحد

لطفا پرسش شماره 191 مقدّمات با موضوع «یقین و ظن؛ حجّیّت روایات متواتر و عدم حجّیّت روایات واحد» ثبت شده توسط «بیاتی» در تاریخ 3 خرداد 1395 و پاسخ دفتر حفظ و نشر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی؛ زمینه‌ساز عملی ظهور مهدی علیه السلام را بخوانید.

متن پرسش:

سلام خدمت پویندگان راه حق و حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله

نظر حضرت علامه در مورد کتاب «کامل الزیارات» چیست؟ آیا در این کتاب به غیر از احادیث و اخبار واحد، احادیث و اخبار متواتر هم وجود دارد و آیا این کتاب می‌تواند برای یک مسلمان مفید باشد یا نه؟

ومن الله التوفیق

جانم فدای رهبرم مهدی

پاسخ بخش پاسخگویی به پرسش‌های دفتر حفظ و نشر آثار منصور هاشمی خراسانی:

کتاب موسوم به «کامل الزیارات» نوشته‌ی ابو القاسم جعفر بن محمّد بن قولویه قمی (د.368ق) که روایات مربوط به فضیلت و کیفیّت زیارت رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم و سایر اهل بیت را گرد آورده، از کتب معتبر در میان اهل تشیّع است که در آن روایات متواتری نیز وجود دارد، ولی بیشتر روایات آن واحد و بسیاری از روایات آن ضعیف است و طبیعی است که باید سند و متن هر یک از آن‌ها را به صورت جداگانه بررسی کرد تا از میزان اعتبار آن‌ها آگاهی یافت. با این حال، یکی از زیارات آن که فی الجمله مورد تأیید حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی قرار گرفته، زیارت مشهور به «أمین الله» است که از امام علیّ بن حسین معروف به زین العابدین (د.94ق) روایت شده و حاوی مضامین عالیه و صحیحه‌ای است

2.مقدّمات: علم و جهل؛ وجوب تحصیل علم (اجتهاد)

لطفا پرسش شماره 183 مقدّمات با موضوع «علم و جهل؛ وجوب تحصیل علم (اجتهاد)» ثبت شده توسط «فرهاد گلستان» در تاریخ 2 خرداد 1395 و پاسخ دفتر حفظ و نشر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی؛ زمینه‌ساز عملی ظهور مهدی علیه السلام را بخوانید.

متن پرسش:

منظور آقای هاشمی از «علم» در کتاب ایشان چیست؟

همچنین، بفرمایید که مفهوم «اجتهاد» در کتاب ایشان چیست؟

پاسخ بخش پاسخگویی به پرسش‌های دفتر حفظ و نشر آثار منصور هاشمی خراسانی:

مراد از «علم» در کتاب شریف «بازگشت به اسلام»، شناخت حقّ است که در یقین به آن از روی دلیل مصداق می‌یابد. به علاوه، نویسنده‌ی بزرگوار این کتاب حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی در تعریف «علم» فرموده است: «ٱلْعِلْمُ نُورٌ یَقْذِفُهُ ٱللّهُ فی قَلْبِ مَن یَشاءُ لِیُرِیَهُ فِیهِ ما یَکُونُ»؛ «علم نوری است که خداوند در دل هر کسی که می‌خواهد می‌اندازدش تا در آن چیزی که هست را نشانش دهد» (گفتار 35) و با این وصف، پیداست که تنها دل‌های بینا قادر به بهره‌گیری از این نور الهی خواهند بود. همچنین، حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی در فرازی از نامه‌ی نورانی خود، ضمن دعوت مسلمانان به سوی «علم»، مراد خود از آن را تبیین کرده و فرموده است:

<به خدا سوگند، شما را از «شناختن» گزیری نیست و کار شما جز با «دانستن» راست نمی‌آید. هم‌اینک، «شناخت» مانند فرشته‌ای شما را به سوی خود فرا می‌خواند و «دانستن» مانند پیامبری شما را به سوی خود دعوت می‌کند. در کوچه‌های شما فریاد می‌زند و بر پشت بام‌هاتان ندا می‌دهد که «ای بی‌خبران! شام بی‌خبری پشت نموده و صبحِ آگاهی بر دمیده است. اینک بیدار شوید و به سوی من بشتابید و چیزی شما را از من باز ندارد! چراکه من برای شما از نان شب واجب‌تر و از کسب و کار و خانواده سودمندترم. من تنها کسی هستم که با شما می‌ماند و در دنیا و آخرت از شما جدا نمی‌شود. اموال شما از بین می‌روند، همسرانتان می‌میرند و فرزندانتان جدا می‌شوند، امّا من هیچ گاه از بین نمی‌روم و هیچ گاه نمی‌میرم و هیچ گاه از شما جدا نمی‌شوم.

22.عقاید: شناخت خلیفه‌ی خداوند در زمین؛ احوال مهدی و زمینه‌سازی برای ظهور او

لطفا پرسش شماره 189 عقاید با موضوع «شناخت خلیفه‌ی خداوند در زمین؛ احوال مهدی و زمینه‌سازی برای ظهور او» ثبت شده توسط «هادی» در تاریخ 1 خرداد 1395 و پاسخ دفتر حفظ و نشر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی؛ زمینه‌ساز عملی ظهور مهدی علیه السلام را بخوانید.

متن پرسش:

لطفاً در مورد 313 نفر از یاران امام مهدی که بین شیعیان مشهور است توضیح دهید. در روایتی از امام باقر رسیده است: «امام مهدی با 313 مرد که راهبان شب و شیران روز هستند قیام می‌کند» (الفتن، ابن حماد، جلد 1).

پاسخ بخش پاسخگویی به پرسش‌های دفتر حفظ و نشر آثار منصور هاشمی خراسانی:

روایات رسیده درباره‌ی وجود 313 یاور برای مهدی در منابع شیعه و اهل سنّت در مجموع متواتر است، ولی مراد از آنان یاوران نخستین او هستند که پیش از ظهورش به او می‌پیوندند، نه همه‌ی یاوران او؛ زیرا از یک سو روشن است که وجود 313 یاور برای او به تنهایی کافی نیست و از سوی دیگر روایات فراوانی در دست است که بر وجود یاوران بیشتری برای او دلالت دارد و تأکید می‌کند که این 313 یاور تنها سرداران سپاه او هستند. با این وصف، می‌توان گفت که مهدی ظهور نمی‌کند مگر پس از آنکه 313 سردار و شماری کافی سرباز با او بیعت کنند

3.احکام: احکام خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها

لطفا پرسش شماره 188 احکام با موضوع «احکام خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها» ثبت شده توسط «ضا راضی» در تاریخ 1 خرداد 1395 و پاسخ دفتر حفظ و نشر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی؛ زمینه‌ساز عملی ظهور مهدی علیه السلام را بخوانید.

متن پرسش:

آیا ژلاتینی که از استخوان خوک گرفته می‌شود و طی فرایندهایی به موادّ غذایی و ژله تبدیل می‌شود حکم استحاله دارد و خوردنش حلال است؟

پاسخ بخش پاسخگویی به پرسش‌های دفتر حفظ و نشر آثار منصور هاشمی خراسانی:

«استحاله» به معنای تبدیل ماهیّت چیزی به چیز دیگر تا حدّی است که هیچ یک از اجزاء آن باقی نماند، مانند تبدیل مردار به خاک. با این وصف، استخراج ژلاتین از استخوان خوک، استحاله‌ی خوک شمرده نمی‌شود، بلکه فرآوری خوک و مانند گرفتن کره (مِسکَه) از شیر است؛ زیرا مادّه‌ی اصلی آن، کلاژنِ موجود در استخوان خوک است که جزئی از خوک شمرده می‌شود و به تبع آن حرام است و روشن است که حرمت خوک، به معنای حرمت همه‌ی اجزاء آن و حرمت همه‌ی موادّی است که به نحوی از اجزاء آن گرفته می‌شوند.

با این حال، اگر احتمال می‌رود که ژلاتین مستخرج از استخوان خوک، در اثر استحاله و نه فرآوری استخوان خوک پدید آمده است، باز هم به نجاست و حرمت آن حکم می‌شود

2.مقدّمات: عقل و شرع؛ ارتباط عقل و شرع

لطفا پرسش شماره 187 مقدّمات با موضوع «عقل و شرع؛ ارتباط عقل و شرع» ثبت شده توسط «فرهاد گلستان» در تاریخ 23 اردیبهشت 1395 و پاسخ دفتر حفظ و نشر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی؛ زمینه‌ساز عملی ظهور مهدی علیه السلام را بخوانید.

متن پرسش:

نویسنده‌ی کتاب در صفحه‌ی 212 آورده است:

«شناخت یقینی از احکام خداوند تنها با رجوع به کتاب خداوند و سنّت پیامبرش ممکن است».

جایگاه عقل در این کلام و در این شناخت چیست؟

متشکّرم

پاسخ بخش پاسخگویی به پرسش‌های دفتر حفظ و نشر آثار منصور هاشمی خراسانی:

عقل، رجوع کننده است. توضیح آنکه در نظر علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی، شناخت یقینی از احکام خداوند تنها با رجوع عقل به کتاب خداوند و سنّت پیامبرش بر کنار از موانع شناخت مانند جهل، تقلید، اهواء نفسانی، دنیاگرایی، تعصّب، تکبّر و خرافه‌گرایی ممکن است؛ چراکه عقل معیار و ابزار شناخت است، ولی در مَثَل مانند کارخانه‌ای است که برای تولید، به سالم بودن دستگاه خود از یک سو و موادّ اولیّه‌ی مناسب از سوی دیگر نیازمند است تا به وسیله‌ی دستگاه سالم خود از موادّ اولیّه‌ی مناسب محصول مورد نیاز را استخراج کند. در این مثل، سالم بودن دستگاهِ عقل به معنای بر کنار بودن آن از موانع شناخت است و موادّ اولیّه‌ی مناسب برای آن، کتاب خداوند و سنّت پیامبر اوست که هرگاه با دستگاه سالمِ عقل مورد تجزیه و ترکیب قرار گیرند، شناخت مورد نیاز حاصل می‌شود.

6.مقدّمات: یقین و ظن؛ حجّیّت روایات متواتر و عدم حجّیّت روایات واحد

لطفا پرسش شماره 186 مقدّمات با موضوع «یقین و ظن؛ حجّیّت روایات متواتر و عدم حجّیّت روایات واحد» ثبت شده توسط «فرهاد گلستان» در تاریخ 22 اردیبهشت 1395 و پاسخ دفتر حفظ و نشر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی؛ زمینه‌ساز عملی ظهور مهدی علیه السلام را بخوانید.

متن پرسش:

لطفاً در خصوص صحّت زیارت جامعه کبیره اظهار نظر فرمایید.

پاسخ بخش پاسخگویی به پرسش‌های دفتر حفظ و نشر آثار منصور هاشمی خراسانی:

زیارت معروف به «جامعه‌ی کبیره»، روایت واحد و مفصّلی در ستایش اهل بیت پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم برای خواندن نزد قبور آنان است که محمّد بن علیّ بن بابویه قمی معروف به شیخ صدوق (د.381ق) در کتاب من لا یحضره الفقیه (ج2، ص609) و کتاب عیون أخبار الرّضا (ج2، ص305)، به واسطه‌ی برخی شیوخ مجهول خود از فردی مجهول به نام موسى بن عمران یا موسی بن عبد الله نخعی، از امام علیّ بن محمّد بن علی بن موسی بن جعفر (د.254ق) روایت کرده است و از این جهت، نمی‌توان آن را صحیح الإسناد دانست.

 آری، صرف نظر از سند این روایت، بیشتر عبارات آن صحیح و موافق با عقل و شرع است؛ زیرا شأن اهل بیت پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم در اسلام شأن عظیمی است که در آیاتی از کتاب خداوند و روایات متواتری از پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم تبیین شده است، ولی ظاهر برخی عبارات این روایت غلوآمیز و مخالف با عقل و شرع به نظر می‌رسد، مانند عبارت «إیابُ ٱلْخَلْقِ إِلَیْکُمْ وَ حِسابُهُ عَلَیْکُمْ»؛ «بازگشت خلایق به سوی شما و حساب آنان بر عهده‌ی شماست»

7.احکام: احکام حجاب، نکاح و روابط جنسی

لطفا پرسش شماره 185 احکام با موضوع «احکام حجاب، نکاح و روابط جنسی» ثبت شده توسط «رضا راضی» در تاریخ 11 اردیبهشت 1395 و پاسخ دفتر حفظ و نشر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی؛ زمینه‌ساز عملی ظهور مهدی علیه السلام را بخوانید.

متن پرسش:

حدّ حجاب را از منظر علامه برای مرد و برای زن از قرآن و احیاناً از اخبار متواتر بیان فرمایید.

پاسخ بخش پاسخگویی به پرسش‌های دفتر حفظ و نشر آثار منصور هاشمی خراسانی:

حجاب واجب به معنای پوشاندن قسمتی از بدن است که نظر کردن به آن برای دیگران جایز نیست و آن برای مرد دو فرج است که عورت او شمرده می‌شود؛ چنانکه خداوند فرموده است: «قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَیَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ۚ ذَٰلِکَ أَزْکَىٰ لَهُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا یَصْنَعُونَ» (نور/ 30)؛ «به مردان مؤمن بگو که دیدگان خود را فرو پوشند و فرج‌های خود را پاس دارند، این برایشان پاکیزه‌تر است، هرآینه خداوند به کاری که می‌کنند آگاه است»؛ با توجّه به اینکه ظاهر آن وجوب فرو پوشیدن دیدگان خود از نظر به فرج‌های دیگران و پاس داشتن فرج‌های خود از نظر آنان است و برای زن نیز دو فرج است که عورت او شمرده می‌شود؛ چنانکه خداوند فرموده است: «وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَیَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ» (نور/ 31)؛ «و به زنان مؤمن بگو که دیدگان خود را فرو پوشند و فرج‌های خود را پاس دارند»؛ با توجّه به اینکه ظاهر آن وجوب فرو پوشیدن دیدگان خود از نظر به فرج‌های دیگران و پاس داشتن فرج‌های خود از نظر آنان است و مؤیّد این، سخن خداوند درباره‌ی آدم و حوا علیهما السّلام است که فرموده است: «فَلَمَّا ذَاقَا الشَّجَرَةَ بَدَتْ لَهُمَا سَوْآتُهُمَا وَطَفِقَا یَخْصِفَانِ عَلَیْهِمَا مِنْ وَرَقِ الْجَنَّةِ ۖ» (أعراف/ 22)؛ «پس چون از درخت چشیدند، عورت‌شان برایشان نمایان شد و شروع کردند به نهادن برگ‌های بهشت بر روی آن دو»؛ جز اینکه برای زن حجاب بیشتری واجب است و آن پوشاندن سر، گردن، سینه و سایر زیبایی‌های بدن به استثنای روی و دو کف دست است که عادتاً در معاشرت‌ها آشکار می‌شود

4.عقاید:شناخت خلیفه‌ی خداوند در زمین؛ احوال پیامبر خاتم (ص) و فضائل او

لطفا پرسش شماره 184 عقاید با موضوع «شناخت خلیفه‌ی خداوند در زمین؛ احوال پیامبر خاتم (ص) و فضائل او» ثبت شده توسط «علی راضی» در تاریخ 8 اردیبهشت 1395 و پاسخ دفتر حفظ و نشر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی؛ زمینه‌ساز عملی ظهور مهدی علیه السلام را بخوانید.

متن پرسش:

یکی از شبهاتی که دشمنان به منظور تخریب اسلام وارد می‌کنند در مورد ازدواج‌های متعدّد حضرت رسول اکرم صلی الله و علیه و آله و سلّم است. نظر علامه خراسانی در مورد دلیل و حکمت این ازدواج‌ها چیست؟ چرا مؤمنان همزمان می‌توانند حداکثر چهار همسر دایمی داشته باشند، ولی رسول خدا صلی الله و علیه و آله بیشتر از چهار همسر دایم داشتند؟

پاسخ بخش پاسخگویی به پرسش‌های دفتر حفظ و نشر آثار منصور هاشمی خراسانی:

دشمنان اسلام همیشه بهانه‌ای برای تبلیغ بر ضدّ اسلام می‌یابند، ولی هرگز نمی‌توانند عیبی واقعی در آن بیابند و عیب واقعی عقیده یا عملی است که با عقل سلیم منافات دارد، نه عقیده یا عملی که با عرف یا سلیقه‌ی کنونی دشمنان اسلام منافات دارد؛ زیرا بدیهی است که عرف یا سلیقه‌ی کنونی دشمنان اسلام، معیار شناخت نیست، بل عقل سلیم است که معیار شناخت است و عقل سلیم حقیقت عقاید و اعمال را بدون توجّه به اعتبارات عرفی و سلیقه‌ای در نظر می‌گیرد.

6.احکام: احکام زکات، خمس، صدقه، هبه، قرض، وقف و عاریه

لطفا پرسش شماره 183 احکام با موضوع «احکام زکات، خمس، صدقه، هبه، قرض، وقف و عاریه» ثبت شده توسط «وحید» در تاریخ 4 اردیبهشت 1395 و پاسخ دفتر حفظ و نشر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی؛ زمینه‌ساز عملی ظهور مهدی علیه السلام را بخوانید.

متن پرسش:

نظر علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی، در مورد گنج‌های زیر زمینی چیست؟ به عبارت دیگر حکم دست یافتن به چنین گنج‌هایی چیست؟

پاسخ بخش پاسخگویی به پرسش‌های دفتر حفظ و نشر آثار منصور هاشمی خراسانی:

«گنج» در اصطلاح به هر مال ارزشمندی گفته می‌شود که در زمین پنهان شده و مالک آن ناشناخته است و این در حالی است که انباشتن و پنهان ساختن مال به جای هزینه کردن آن در راه خداوند جایز نیست؛ چنانکه فرموده است: «وَالَّذِینَ یَکْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلَا یُنْفِقُونَهَا فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِیمٍ ۝ یَوْمَ یُحْمَىٰ عَلَیْهَا فِی نَارِ جَهَنَّمَ فَتُکْوَىٰ بِهَا جِبَاهُهُمْ وَجُنُوبُهُمْ وَظُهُورُهُمْ ۖ هَٰذَا مَا کَنَزْتُمْ لِأَنْفُسِکُمْ فَذُوقُوا مَا کُنْتُمْ تَکْنِزُونَ» (توبه/ 34 و 35)؛ «و کسانی که طلا و نقره را انباشته و پنهان می‌سازند و در راه خداوند هزینه نمی‌کنند، آنان را به عذابی دردناک بشارت ده؛ روزی که آن را در آتش گداخته می‌کنند و پیشانی‌ها و پهلوها و پشت‌هاشان را با آن داغ می‌نهند، این چیزی است که برای خود انباشته و پنهان ساختید، پس چیزی که برای خود انباشته و پنهان می‌ساختید را بچشید»، مگر در مواقعی که ضرورتی عقلایی و شرعی مانند حفظ مال از ظالم اقتضا می‌کند

6.اخلاق: اخلاق فردی

لطفا پرسش شماره 182 اخلاق با موضوع «خلاق فردی» ثبت شده توسط «علی راضی» در تاریخ 31 فروردین 1395 و پاسخ دفتر حفظ و نشر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی؛ زمینه‌ساز عملی ظهور مهدی علیه السلام را بخوانید.

متن پرسش:

آیا ایشان شب‌زنده‌داری در شب پانزدهم ماه شعبان و دعا و تضرّع برای ظهور حضرت مهدی و خواندن دعای ندبه را توصیه می‌کنند؟

پاسخ بخش پاسخگویی به پرسش‌های دفتر حفظ و نشر آثار منصور هاشمی خراسانی:

حضرت علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی شب‌زنده‌داری در همه‌ی شب‌ها را توصیه می‌کند؛ چراکه خداوند آن را در همه‌ی شب‌ها توصیه کرده و در ستایش مؤمنان فرموده است: «کَانُوا قَلِیلًا مِنَ اللَّیْلِ مَا یَهْجَعُونَ ۝ وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ» (ذاریات/ 17 و 18)؛ «اندکی از شب را می‌خسبیدند و در سحرگاهان آمرزش می‌طلبیدند» و شب پانزدهم ماه شعبان نیز یکی از شب‌هاست که روایات فراوانی در منابع شیعه و اهل سنّت درباره‌ی فضیلت شب‌زنده‌داری در آن رسیده است و با این وصف، امید می‌رود که شب‌زنده‌داری در آن فضیلت بیشتری داشته باشد