لطفا پرسش شماره 192 مقدّمات با موضوع « یقین و ظن؛ حجّیّت روایات متواتر و عدم حجّیّت روایات واحد» ثبت شده توسط «فرهاد گلستان» در تاریخ 4 خرداد 1395 و پاسخ دفتر حفظ و نشر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی؛ زمینه‌ساز عملی ظهور مهدی علیه السلام را بخوانید.
متن پرسش:
پاسخ بخش پاسخگویی به پرسش‌های دفتر حفظ و نشر آثار منصور هاشمی خراسانی:
مراد از «تواتر»،
روایت حدیث به واسطه‌ی شماری از راویان است که اتّفاق آنان بر کذب یا خطا
به اقتضای کثرت آنان و اختلاف اماکن و دواعی‌شان معقول نیست و از این جهت،
موجب یقین عقلا به اصالت حدیث می‌شود، اما در اینکه روایت چه شماری از
راویان، «تواتر» به شمار می‌رود، میان عالمان مسلمان اختلاف نظر وجود دارد.
از ظاهر برخی عبارات علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی برداشت
می‌شود که شمار معیّنی برای آنان نیست، بل روایت هر شماری از آنان که موجب
یقین نوع عقلا می‌شود، «تواتر» به شمار می‌رود؛ چنانکه در پاسخ به پرسشی
درباره‌ی «حدّ التّواتر» فرموده است: «ما یَسْتَیْقِنُ بِهِ عُقَلاءُ النّاس»؛ «چیزی که عقلای مردم با آن یقین پیدا می‌کنند» (گفتار 13)
و ابتدائاً از تعیین شماری برای راویان آن خودداری فرموده و در گفتاری
دیگر، «یقین شخصی» را نیز برای آن کافی دانسته و فرموده است: «فَمَنْ أَتاهُ شَیْءٌ مِنَ ٱلرَّسُولِ فَأَیْقَنَهُ فَلْیُطِعْهُ»؛ «پس هر کس چیزی از پیامبر برای او آمد و به آن یقین یافت، پس باید از آن اطاعت کند» (گفتار 39، فقره‌ی 5)، هر چند صریح در این معنا نیست و می‌تواند بر «یقین نوعی» حمل شود یا از بابی دیگر جز تواتر باشد.
