8.احکام: احکام جهاد، دفاع و هجرت

لطفا پرسش شماره 256 احکام با موضوع «احکام جهاد، دفاع و هجرت» ثبت شده توسط «مهدی» در تاریخ 28 آذر 1395 و پاسخ دفتر حفظ و نشر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی؛ زمینه‌ساز عملی ظهور مهدی علیه السلام را بخوانید.

متن پرسش:

آیا زن در صورت اجازه پدر یا همسر می‌تواند در جهاد شرکت کند و شرکت در جهاد برای او ثواب دارد؟

پاسخ بخش پاسخگویی به پرسش‌های دفتر حفظ و نشر آثار منصور هاشمی خراسانی:

جهاد در راه خداوند بر همه‌ی مسلمانان واجب است؛ چراکه خداوند همه‌ی آنان را مخاطب ساخته و فرموده است: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ وَجَاهِدُوا فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» (مائده/ 35)؛ «ای کسانی که ایمان آوردید! از خداوند بترسید و به سویش وسیله بجویید و در راهش جهاد کنید باشد که کامیاب شوید»، ولی بر هر صنفی از آنان به اندازه‌ی توان و امکاناتش؛ چراکه خداوند فرموده است: «لَا یُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا ۚ» (بقره/ 286)؛ «خداوند کسی را جز به اندازه‌ی توانش تکلیف نمی‌کند» و فرموده است: «لَا یُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا مَا آتَاهَا ۚ» (طلاق/ 7)؛ «خداوند کسی را جز به اندازه‌ی چیزی که به او داده است تکلیف نمی‌کند» و توان و امکانات زنان نوعاً مناسب جهاد در راه خداوند از طریق جنگ مسلّحانه نیست و از این رو، جهاد در راه او از طرق دیگری متناسب با توان و امکانات‌شان بر آنان واجب است، مانند جهاد در راه او با اموال‌شان؛ چنانکه فرموده است: «وَجَاهِدُوا بِأَمْوَالِکُمْ وَأَنْفُسِکُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ ۚ» (توبه/ 41)؛ «و با اموال و جان‌هاتان در راه خداوند جهاد کنید»، یا از طریق تداوی و تدارک برای مردانی که در راه او از طریق جنگ مسلّحانه جهاد می‌کنند؛ چنانکه روایاتی رسیده است که زنان مسلمان در جهاد، با رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم همراهی می‌کردند و به کارهایی مانند تداوی مجروحان می‌پرداختند (نگاه کنید به: مصنّف عبد الرزاق، ج5، ص298؛ مسند الشّافعی، ص207؛ مسند أحمد، ج1، ص224؛ سنن أبی داود، ج1، ص620؛ سنن التّرمذی، ج3، ص57؛ سنن البیهقی، ج9، ص22؛ کلینی، الکافی، ج5، ص45؛ طوسی، تهذیب الأحکام، ج6، ص148).

آری، این مقدار از جهاد نیز -با توجّه به «وجوب کفایی» آن- در صورتی که متوقّف بر آنان نباشد، تنها با اذن پدران یا شوهرانشان جایز است؛ زیرا اطاعت از پدران یا شوهرانشان به حکم «الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ» (نساء/ 34) بر آنان واجب و این مقدار از جهاد در صورتی که متوقّف بر آنان نباشد، برایشان مستحبّ است و واجب بر مستحبّ تقدّم عقلی دارد؛ مگر آنکه این مقدار از جهاد متوقّف بر آنان باشد، به این معنا که شماری کافی از غیر آنان برای آن وجود نداشته باشند که در این صورت، بر آنان واجب محسوب می‌شود، اگرچه پدران یا شوهرانشان به آنان اذن ندهند؛ چراکه به هنگام تزاحم دو واجب با یکدیگر، واجب مهم‌تر بر واجب مهم تقدّم عقلی دارد و جهاد در راه خداوند در چنین صورتی، واجب مهم‌تر است. البته جهاد در راه خداوند -چنانکه بارها تبیین شده-، به معنای جهاد در راه تحقّق یا حفظ حاکمیّت اوست که در تحقّق یا حفظ حاکمیّت خلیفه‌ی او مهدی مصداق می‌یابد، نه در تحقّق یا حفظ حاکمیّت دیگران، اگرچه بسیار عالم و صالح باشند و با این وصف، کسانی که در راه تحقّق یا حفظ حاکمیّت دیگران جهاد می‌کنند، مجاهدان در راه خداوند نیستند، بلکه مجاهدان در راه طاغوت‌اند، اگرچه «الله اکبر» گویان و طالبان شهادت باشند و نماز شب و روزه‌ی روزشان ترک نشود.