6.احکام: احکام روزه و اعتکاف
لطفا پرسش شماره 199 احکام با موضوع «احکام روزه و اعتکاف» ثبت شده توسط «رضا راضی» در تاریخ 11 خرداد 1395 و پاسخ دفتر حفظ و نشر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی؛ زمینه‌ساز عملی ظهور مهدی علیه السلام را بخوانید.
متن پرسش:
آیا فرو بردن تمام سر در آب روزه را باطل می‌کند؟
آیا زدن سرم قندی یا نمکی و یا آمپول ویتامین بدون دستور پزشک روزه را باطل می‌کند؟
پاسخ بخش پاسخگویی به پرسش‌های دفتر حفظ و نشر آثار منصور هاشمی خراسانی:
سه چیز است که روزه را باطل می‌کند: نزدیکی کردن، خوردن و آشامیدن؛ چنانکه خداوند فرموده است: «فَالْآنَ
بَاشِرُوهُنَّ وَابْتَغُوا مَا کَتَبَ اللَّهُ لَکُمْ ۚ وَکُلُوا
وَاشْرَبُوا حَتَّىٰ یَتَبَیَّنَ لَکُمُ الْخَیْطُ الْأَبْیَضُ مِنَ
الْخَیْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ۖ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّیَامَ إِلَى
اللَّیْلِ ۚ» (بقره/ 187)؛ «اکنون با آنان
نزدیکی کنید و چیزی که خداوند برایتان مقرّر داشته است را بجویید و بخورید و
بیاشامید تا آن گاه که خطّ سپیده‌ی فجر برایتان از خط سیاه متمایز شود، آن
گاه روزه را تا شب ادامه دهید». با این وصف، فرو بردن سر در آب در
صورتی باطل کننده‌ی روزه است که مصداق آشامیدن آب باشد؛ به این ترتیب که
اولاً از روی عمد باشد، پس اگر سهواً در آب بیفتد یا از روی فراموشی سر را
در آن فرو ببرد، اشکالی ندارد، ثانیاً به غیر ضرورت باشد؛ پس اگر از روی
ضرورت این کار را انجام دهد اشکالی ندارد، ثالثاً سبب رسیدن آب به حلق شود؛
پس اگر سر را در آب فرو ببرد، ولی چیزی از آن به حلق او نرسد، اشکالی
ندارد. بنابراین، در صورتی که عمداً و بدون ضرورت سر خود را در آب فرو ببرد
و چیزی از آن ناخواسته به حلق او فرو رود، باید قضای روزه را به جا آورد،
هر چند کفّاره‌ای بر عهده‌ی او نیست؛ چنانکه یکی از یارانمان ما را خبر
داد، گفت: «قُلْتُ
لِلْمَنْصُورِ: خَرَجْتُ صائِماً وَ ٱلْعَطَشُ یُؤْذِینِی فَوَجَدْتُ
نَهْراً فَغَمَسْتُ فِیهِ رَأسِی حَتّیٰ أَحْسَسْتُ بَرْدَ ٱلْماءِ فِی
حَلْقِی، فَظَنَنْتُ أَنَّ ٱلسَّماءَ سَقَطَتْ! قالَ: عَلَیْکَ ٱلْقَضاءُ!
قُلْتُ: أَ لَیْسَتْ کَفّارَةٌ؟ قالَ: لا وَ لَوْ قَصَدْتَ شُرْبَ ٱلْماءِ
لَکانَ عَلَیْکَ ٱلْکَفّارَةُ»؛ «به جناب
منصور گفتم: در حال روزه بیرون آمدم و تشنگی آزارم می‌داد، پس نهری را
یافتم، پس سر خود را در آن فرو بردم تا اینکه خنکی آب را در گلویم احساس
کردم، پس (از ترس) پنداشتم که آسمان افتاد! فرمود: بر عهده‌ی تو قضا است!
گفتم: آیا کفّاره‌ای نیست؟ فرمود: نه و اگر نوشیدن آب را قصد کرده بودی، بر
عهده‌ی تو کفّاره بود»! همچنین، استفاده از سرم و آمپول
(پیچ‌کاری) حاوی موادّ غذایی، در صورتی که از روی ضرورت نباشد، کراهت شدید
دارد، بلکه اگر به قصد رفع آثار طبیعی روزه مانند گرسنگی و تشنگی باشد،
قطعاً حرام است و بعید نیست که مبطل باشد؛ چراکه غرض خداوند از تشریع روزه،
ترتّب آثار طبیعی آن به منظور تعبّد و از باب امتحان است و با این وصف،
وارد کردن موادّ خوردنی و آشامیدنی به بدن بدون خوردن و آشامیدن، نقض غرض
خداوند و دور زدن حکم او و به منزله‌ی حیله و تقلّب است، در حالی که خداوند
فرموده است: «فَادْعُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ» (غافر/ 14)؛ «خداوند را با خالص ساختن دین برای او بخوانید» و فرموده است: «وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِیَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ» (بیّنه/ 5)؛ «و امر نشدند مگر به اینکه خداوند را با خالص ساختن دین برای او عبادت کنند» و فرموده است: «إِنَّ الْمُنَافِقِینَ یُخَادِعُونَ اللَّهَ وَهُوَ خَادِعُهُمْ» (نساء/ 142)؛ «هرآینه منافقان می‌خواهند خداوند را فریب دهند، در حالی که او فریبنده‌ی آنان است» و فرموده است: «یُخَادِعُونَ اللَّهَ وَالَّذِینَ آمَنُوا وَمَا یَخْدَعُونَ إِلَّا أَنْفُسَهُمْ وَمَا یَشْعُرُونَ» (بقره/ 9)؛ «می‌خواهند خداوند و کسانی که ایمان دارند را فریب دهند، در حالی که جز خود را فریب نمی‌دهند و نمی‌دانند»! خداوند به همه‌ی مسلمانان توفیق عبادت خالصانه عطا فرماید.
