8.احکام: احکام مسائل مستحدثه

لطفا پرسش شماره 137 احکام با موضوع «احکام مسائل مستحدثه» ثبت شده توسط «رضا راضی» در تاریخ 5 دی 1394 و پاسخ دفتر حفظ و نشر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی؛ زمینه‌ساز عملی ظهور مهدی علیه السلام را بخوانید.

متن پرسش:

حکم حقوق بنده که در واحدی از یک بانک فعّالیت می‌کنم و علی الظّاهر فعّالیت‌های بانک مرتبط با عقود اسلامی بوده و عامّ المنفعه است و واحد مربوطه نیز جنبه‌ی ستادی و پژوهشی دارد نه اجرایی، چگونه است؟

پاسخ بخش پاسخگویی به پرسش‌های دفتر حفظ و نشر آثار منصور هاشمی خراسانی:

فعّالیت‌های بانک در حال حاضر، ارتباطی با عقود اسلامی ندارد و هماهنگ با نظام اقتصادی جهانی و غیر اسلامی انجام می‌شود؛ زیرا گرفتن اموال مردم و تصرّف در آن که مبنای فعّالیت‌های بانک است، اگر از باب «قرض» انجام می‌شود، نمی‌تواند برای مردم سودی را به ارمغان آورد؛ با توجّه به اینکه «قرض» در اسلام برای به دست آوردن سود تشریع نشده، بلکه برای اعانت مسلمانان به یکدیگر تشریع شده و با این وصف، هر گونه سود ناشی از «قرض»، أکل مال به باطل است؛ همچنانکه گرفتن اموال مردم و تصرّف در آن اگر از باب «ودیعه» انجام می‌شود، نمی‌تواند برای بانک سودی را به ارمغان آورد؛ با توجّه به اینکه «ودیعه» در اسلام برای به دست آوردن سود تشریع نشده، بلکه برای اعانت مسلمانان به یکدیگر تشریع شده و با این وصف، هر گونه سود ناشی از «ودیعه»، أکل مال به باطل است؛ همچنانکه گرفتن اموال مردم و تصرّف در آن اگر از باب «مضاربه» انجام می‌شود، نمی‌تواند برای مردم سود معلوم و مشروطی را به ارمغان آورد؛ با توجّه به اینکه سود عاید از «مضاربه» معلوم و مشروط نیست، بلکه بسته به میزان آن متغیّر است و با این وصف، هر گونه سود معلوم و مشروط در آن، أکل مال به باطل است، در حالی که خداوند فرموده است: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَأْکُلُوا أَمْوَالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْبَاطِلِ» (نساء/ 29)؛ «ای کسانی که ایمان آوردید! اموال یکدیگر را میان خود به باطل نخورید» و با این وصف، هر گونه همکاری با بانک در ساختار کنونی، با توجّه به اختلاط آن با معاملات ربوی و غیر مشروع، فارغ از اتّصال آن به شبکه‌ی بانکی جهانی که غالباً در خدمت قدرت‌های شیطانی قرار دارد، مصداق همکاری در گناه و تعدّی است، در حالی که خداوند از همکاری در گناه و تعدّی نهی کرده و فرموده است: «وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۖ إِنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ» (مائده/ 2)؛ «و با یکدیگر در گناه و تعدّی همکاری نکنید و از خداوند بترسید؛ چراکه کیفر خداوند شدید است».

بنابراین، برای مؤمن شایسته است که شغل پاکیزه‌تری برای خود اختیار کند و از فقر نهراسد؛ چراکه خداوند روزی‌دهنده‌ای مهربان است و برای کسی که از بیم او حرامی را ترک می‌کند، بابی را به حلال می‌گشاید و او را از جایی که انتظار نمی‌برد روزی می‌رساند؛ چنانکه در کتاب خود وعده کرده و فرموده است: «وَمَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا ۝ وَیَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لَا یَحْتَسِبُ ۚ وَمَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ ۚ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ ۚ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِکُلِّ شَیْءٍ قَدْرًا» (طلاق/ 2 و 3)؛ «و هر کس از خداوند پروا کند برای او راه برون‌رفتی قرار می‌دهد و او را از جایی که نمی‌پندارد روزی می‌رساند و هر کس بر خداوند توکّل کند او برایش کافی است؛ چراکه خداوند به کار او می‌رسد، خداوند برای هر چیزی اندازه‌ای قرار داده است».