8.مقدّمات: علم و جهل؛ وظایف عالمان و اعمال آنان

لطفا پرسش شماره 101 مقدّمات با موضوع «علم و جهل؛ وظایف عالمان و اعمال آنان » ثبت شده توسط «علی راضی» در تاریخ 16 آبان 1394 و پاسخ دفتر حفظ و نشر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی؛ زمینه‌ساز عملی ظهور مهدی علیه السلام را بخوانید.

متن پرسش:

چگونه می‌توان اعلم را در میان علمای یک زمان شناسایی کرد؟

پاسخ بخش پاسخگویی به پرسش‌های دفتر حفظ و نشر آثار منصور هاشمی خراسانی:

شناخت أعلم، متوقّف بر استقراء تامّ عالمان و احاطه به علم آنان است که جز برای خداوند ممکن نیست و از این رو، شناخت أعلم، تنها با رجوع به خداوند یا رجوع به کسی ممکن است که از جانب خداوند خبر می‌دهد؛ همچنانکه بنی اسرائیل به پیامبر خود رجوع کردند و او طالوت را به عنوان أعلم معرّفی کرد و فرمود: «إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَیْکُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِی الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ ۖ» (بقره/ 247)؛ «هرآینه خداوند او را بر شما برگزید و در علم و جسم فزونی داد»؛ خصوصاً با توجّه به اینکه أعلم عالمان، خلیفه‌ی خداوند در زمین است و او جز با نصّی از جانب پیامبر یا نشانه‌ای از جانب خداوند شناخته نمی‌شود، بلکه أعلم عالمان پس از او نیز تنها بدین سان شناخته می‌شود. با این حال، اگر کسی واقعاً أعلم باشد، به قدری از سایر عالمان متمایز است که عادتاً بر اهل نظر پوشیده نمی‌ماند، مانند ماه در میان ستارگان؛ تا حدّی که چون به او نظر می‌کنند قطع می‌یابند که او از سایر عالمان أعلم است؛ چراکه تمایز او از آنان مانند سپیده‌ی صبح در میان تاریکی، روشن است.

دفتر حفظ و نشر آثار منصور هاشمی خراسانی؛ بخش پاسخگویی به پرسش‌ها

تعلیق شماره:

1

نویسنده‌ی تعلیق:

مسعود طاهری

تاریخ تعلیق:

1394/8/22

در ارتباط با پاسخ شما درباره‌ی شناخت اعلم، سؤالی برای بنده ایجاد شد که سپاسگزار می‌شوم اگر مثل همیشه با بیان روشن و مستدلّ خود، توضیح بفرمایید و آن این است که از یک طرف فرموده‌اید شناخت أعلم برای غیر خداوند ممکن نیست و از طرف دیگر فرموده‌اید که عادتاً بر اهل نظر پوشیده نمی‌ماند. این دو چطور با هم قابل جمع است؟!

با تشکّر از پاسخ شما علمای بزرگوار

پاسخ به تعلیق:

1

تاریخ پاسخ به تعلیق:

1394/8/22

شناخت أعلم، از آن جهت که متوقّف بر استقراء تامّ عالمان است، برای اهل نظر ممکن نیست، ولی از آن جهت که أعلم تمایز محسوسی با سایر عالمان دارد، عادتاً برای آنان ممکن است؛ به این معنا که آنان نمی‌توانند همه‌ی عالمان را إحصا و مقایسه کنند، ولی اگر اتّفاقاً أعلم را ببینند، می‌توانند او را بشناسند و أعلم بودن او را درک ‌کنند؛ چراکه میان علم او و علم دیگران، تفاوت مشهودی وجود دارد و چنین تفاوتی عادتاً بر چنین کسانی پوشیده نمی‌ماند. البته مراد از اهل نظر، «أولوا الأبصار» هستند که از نعمت عقل سلیم برخوردارند، نه کسانی که خداوند درباره‌ی آنان فرموده است: «وَلَهُمْ أَعْیُنٌ لَا یُبْصِرُونَ بِهَا» (أعراف/ 179)؛ «برای آنان چشم‌هایی است که با آن نمی‌بینند» و فرموده است: «وَمِنْهُمْ مَنْ یَنْظُرُ إِلَیْکَ ۚ أَفَأَنْتَ تَهْدِی الْعُمْیَ وَلَوْ کَانُوا لَا یُبْصِرُونَ» (یونس/ 43)؛ «از آنان کسانی هستند که به تو نظر می‌کنند، امّا آیا تو نابینایان را هدایت توانی کرد، در حالی که نمی‌بینند؟!».