2. مقدّمات: علم و جهل؛ ارتباط علم و عمل
لطفا پرسش شماره 87 مقدّمات با موضوع «علم و جهل؛ ارتباط علم و عمل» ثبت شده توسط «علی راضی» در تاریخ 10 آبان 1394 و پاسخ دفتر حفظ و نشر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی؛ زمینه‌ساز عملی ظهور مهدی علیه السلام را بخوانید.
متن پرسش:
نظر ایشان در مورد علوم دیگر عقلی (غیر از فلسفه) چیست؟ مثل علم منطق و علم کلام و ... چون اشاره داشته‌اند که به علم فلسفه علاقه ندارند؛ زیرا آن را خیلی تجریدی و غیر کاربردی می‌دانند. آیا در مورد علم کلام و علم منطق و سایر علوم عقلی که در سطح حوزه‌ها و دانشگاه‌ها تدریس می‌شود هم همین نظر را دارند؟پاسخ بخش پاسخگویی به پرسش‌های دفتر حفظ و نشر آثار منصور هاشمی خراسانی:
علم کلام، علم کاربردی و سودمندی است هرگاه مقصود از آن شناخت عقاید اسلام از روی برهان و دفاع از آن‌ها در برابر شبهات منکران باشد؛ چنانکه خداوند فرموده است: «ادْعُ إِلَىٰ سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ ۖ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ ۚ» (نحل/ 125)؛ «با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت کن و با آنان به نحوی که بهتر است جدال نما» و فرموده است: «قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ» (بقره/ 111)؛ «بگو برهان خود را بیاورید اگر راستگویان هستید»، نه مجادله از طریق مغالطه و بازی با اصطلاحات برای دفاع از عقایدی که برهانی برای آن‌ها وجود ندارد؛ چنانکه خداوند فرموده است: «وَمِنَ النَّاسِ مَنْ یُجَادِلُ فِی اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَلَا هُدًى وَلَا کِتَابٍ مُنِیرٍ» (حج/ 8)؛ «و از مردم کسانی هستند که درباره‌ی خداوند بدون علمی یا هدایتی یا کتابی روشنگر مجادله می‌کنند» و فرموده است: «إِنَّ الَّذِینَ یُجَادِلُونَ فِی آیَاتِ اللَّهِ بِغَیْرِ سُلْطَانٍ أَتَاهُمْ ۙ إِنْ فِی صُدُورِهِمْ إِلَّا کِبْرٌ مَا هُمْ بِبَالِغِیهِ ۚ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ ۖ إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ» (غافر/ 56)؛ «هرآینه کسانی که درباره‌ی آیات خداوند بدون حجّتی که آنان را آمده باشد مجادله می‌کنند در سینه‌هاشان جز کبری که به آن نمی‌رسند نیست، پس به خداوند پناه ببر؛ چراکه او شنوای بیناست»! همچنین، بخشی از علم منطق که به شناخت اصول تفکّر و استدلال کمک می‌کند و از فریفته شدن به مغالطات باز می‌دارد، کاربردی و سودمند است، ولی بخش‌هایی از آن نیز زائد و غیر ضروری است و از این جهت، به فلسفه شباهت دارد.
