2.عقاید: شناخت خداوند؛ صفات خداوند و افعال او

لطفا پرسش شماره 108 عقاید با موضوع «شناخت خداوند؛ صفات خداوند و افعال او» ثبت شده توسط «علی راضی» در تاریخ 23 آبان 1394 و پاسخ دفتر حفظ و نشر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی؛ زمینه‌ساز عملی ظهور مهدی علیه السلام را بخوانید.

متن پرسش:

شیعه بر این عقیده است که صفات ذاتیّه‌ی خدا مثل علم، قدرت و حیات عین همدیگر و عین ذات خدا هستند و تفاوت آن‌ها با همدیگر و با ذات خدا صرفاً مفهومی است نه حقیقی، ولی اشاعره که اکثریّت قاطع اهل سنّت را تشکیل می‌دهند بر آنند که صفات ذاتیّه‌ی خدا زائد بر ذات او بوده و عین ذات خدا نیستند. نظر علامه خراسانی در این مورد چیست؟

پاسخ بخش پاسخگویی به پرسش‌های دفتر حفظ و نشر آثار منصور هاشمی خراسانی:

در مکتب علامه منصور هاشمی خراسانی، صفات ذاتی خداوند، عین ذات او هستند؛ چراکه ذات او مرکّب و قابل تجزیه نیست تا جزئی از آن عالم و جزئی دیگر قادر باشد و زیادت و نقصان بپذیرد؛ بلکه او در عین عالم بودن، قادر و در عین قادر بودن عالم است و حیات او چیزی جز علم و قدرت او نیست. ذات او نقصانی ندارد تا به صفاتی برای آن نیازمند باشد و میان صفات او مغایرتی نیست؛ بلکه ذات او چون با نظر به معلومات لحاظ می‌شود، عالم و چون با نظر به مقدورات لحاظ می‌شود، قادر نامیده می‌شود و با این وصف، تعدّد اسماء او به معنای تعدّد مسمّی در او نیست. به عبارت دیگر، علم او همان قدرت اوست که به دانستنی‌ها تعلّق گرفته و قدرت او همان علم اوست که به انجام‌دادنی‌ها و با این وصف، مغایرت در متعلّق آن دو و نه در خود آن دو است؛ زیرا مغایرت چیزها، از جهت ماهیّات آن‌هاست که محدوده‌ی وجود آن‌ها شمرده می‌شود و برای علم و قدرت خداوند ماهیّتی نیست و با این وصف، مغایرتی نیز میان آن دو وجود ندارد.