1.اخلاق: اخلاق فردی

لطفا پرسش شماره 64 اخلاق با موضوع «اخلاق فردی» ثبت شده توسط «هادی هنرجو» در تاریخ 10 شهریور 1394 و پاسخ دفتر حفظ و نشر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی؛ زمینه‌ساز عملی ظهور مهدی علیه السلام را بخوانید.

متن پرسش:

سؤالی داشتم. آیا توسّل کردن به امام مهدی ارواحنا فداه از نظر جناب منصور هاشمی خراسانی حفظه الله کار درستی می‌باشد یا نه؟ و اگر کار درستی است چه توسّلی را این بزرگوار پیشنهاد می‌کند؟ لطفاً ارشاد بفرمایید.

پاسخ بخش پاسخگویی به پرسش‌های دفتر حفظ و نشر آثار منصور هاشمی خراسانی:

توسّل به کسی، به معنای وسیله قرار دادن او برای تحصیل چیزی است و با این وصف، توسّل به امام مهدی علیه السلام، پیش از هر چیز وسیله قرار دادن او برای تحقّق حکومت خداوند و اقامه‌ی دین خالص در جهان است که بر همه‌ی مسلمانان واجب است؛ چراکه آن حضرت بنا بر خبر متواتر پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم، خلیفه‌ی خداوند در زمین است و از این رو، تنها وسیله‌ی موجود برای تحقّق حکومت خداوند و اقامه‌ی دین خالص در جهان شمرده می‌شود و جایگزینی برای او موجود نیست تا از او بی‌نیاز کند و با این وصف، وسیله قرار دادن او بر همه‌ی مسلمانان واجب است، اگرچه مستلزم زمینه‌سازی برای ظهورش باشد و این نکته‌ای است که جناب منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی، در مبحث «وجوب ظاهر کردن مهدی بر مردم» از کتاب شریف «بازگشت به اسلام» (ص236)، به تفصیل تبیین فرموده است.

به علاوه، توسّل به امام مهدی علیه السلام به معنای وسیله قرار دادن آن حضرت برای آمرزش گناهان در درگاه خداوند نیز از آن حیث که خلیفه‌ی خداوند در زمین است، کاری مستحب و مندوب است، بلکه وجوب آن بر مسلمانان بعید نیست؛ چراکه وسیله قرار دادن پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم برای آمرزش گناهان در درگاه خداوند به عنوان خلیفه‌ی او در زمین، مستحب و مندوب، بلکه چه بسا واجب بوده است؛ چنانکه خداوند در کتاب خود فرموده است: «وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِیمًا» (نساء/ 64)؛ «و اگر آنان هنگامی که به خودشان ستم کردند به نزد تو می‌آمدند و از خداوند آمرزش می‌خواستند و پیامبر برایشان آمرزش می‌خواست، حتماً خداوند را توبه‌پذیری مهربان می‌یافتند» و فرموده است: «وَإِذَا قِیلَ لَهُمْ تَعَالَوْا یَسْتَغْفِرْ لَکُمْ رَسُولُ اللَّهِ لَوَّوْا رُءُوسَهُمْ وَرَأَیْتَهُمْ یَصُدُّونَ وَهُمْ مُسْتَکْبِرُونَ» (منافقون/ 5)؛ «و چون به آنان گفته شود که بیایید تا رسول خدا برایتان آمرزش بخواهد سرهاشان را می‌گردانند و می‌بینی‌شان که باز می‌دارند در حالی که بزرگی می‌جویند»! البته منظور از این توسّل -چنانکه پیداست- آن است که مسلمانان به نزد خلیفه‌ی خداوند در زمین بیایند و از او بخواهند که برایشان از درگاه خداوند آمرزش بخواهد، نه اینکه در گوشه‌ای دور از او بنشینند و او را زیر لب یا با آواز بلند بخوانند تا حاجات‌شان را در درگاه خداوند برآورده سازد؛ چراکه این کار، با وجود شیوع آن در میان عامّه، اصلی در شرع ندارد و بر خلاف سیرت عاقلان است؛ با توجّه به اینکه شرع، علم به غیب و برآورده کردن حاجات نهان را از خصوصیّات خداوند شمرده و برای خلیفه‌ی او در زمین ضروری ندانسته و به عنوان مثال فرموده است: «قُلْ لَا أَقُولُ لَکُمْ عِنْدِی خَزَائِنُ اللَّهِ وَلَا أَعْلَمُ الْغَیْبَ» (أنعام/ 50)؛ «بگو من به شما نمی‌گویم که گنجینه‌های خداوند نزد من است و غیب نمی‌دانم» و فرموده است: «قُلْ لَا أَمْلِکُ لِنَفْسِی نَفْعًا وَلَا ضَرًّا إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ ۚ وَلَوْ کُنْتُ أَعْلَمُ الْغَیْبَ لَاسْتَکْثَرْتُ مِنَ الْخَیْرِ وَمَا مَسَّنِیَ السُّوءُ ۚ» (أعراف/ 188)؛ «بگو من برای خودم سود یا زیانی را مالک نیستم مگر چیزی که خداوند بخواهد و اگر غیب می‌دانستم بر خیر می‌افزودم و شرّی به من نمی‌رسید» و عاقلان نیز یکدیگر را در غیاب نمی‌خوانند، بلکه به نزد یکدیگر می‌روند و نیاز خود را حضوراً اظهار می‌دارند. از این رو، بر مسلمانان واجب است که به نزد مهدی علیه السلام بروند و از او بخواهند که برایشان دعا و استغفار کند و اگر این کار هم‌اکنون برایشان مقدور نیست، به سبب تقصیر خودشان در تأمین مقدّمات آن است و با این وصف، بر آنان واجب است که فوراً مقدّمات آن را تأمین کنند، نه اینکه به نشستن در گوشه‌ای و خواندن مهدی علیه السلام از دور بسنده کنند و تأمین مقدّمات آن با اجتماع شماری کافی از آنان برای حفاظت و حمایت از آن حضرت ممکن است که جناب منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی پرچم آن را برافراشته است و به سوی آن دعوت می‌کند.

آری، دعای مسلمانان به درگاه خداوند با وسیله قرار دادن وجاهت و حرمت مهدی علیه السلام به این ترتیب که از خداوند بخواهند تا به وجاهت و حرمت آن حضرت، گناهانشان را ببخشد و حاجات‌شان را برآورده سازد، اشکالی ندارد؛ زیرا چیزی که سبب استحباب یا وجوب طلب دعا و استغفار از آن حضرت است، وجاهت و حرمت او نزد خداوند است و با این وصف، وسیله قرار دادن آن در دعا به درگاه خداوند، منافی با عقل و شرع نیست؛ جز آنکه دعای مشخّص و معتبری برای این کار روایت نشده و ادعیه‌ی رسیده، غالباً فاقد سند است؛ فارغ از اوراد غریبی که خطاب به مهدی علیه السلام فراهم آمده و عموماً ساختگی است و خواندن آن‌ها با اعتقاد به رسیدنشان از آن حضرت یا پدران بزرگوارش جایز نیست، بلکه مراقبت بر آن‌ها به عنوان عملی عبادی از مصادیق بدعت شمرده می‌شود و با این وصف، بهتر آن است که هر مسلمانی با عبارات خود به درگاه خداوند دعا کند و از او بخواهد که به وجاهت و حرمت مهدی علیه السلام، گناهان او را ببخشد و حاجاتش را برآورده سازد؛ همچنانکه شایسته است با عبارات خود به درگاه خداوند دعا کند و از او بخواهد که به فضل و رحمتش، مهدی علیه السلام را از همه‌ی آفات و شرور حفظ کند و مسلمانان را هر چه زودتر به زمینه‌سازی برای ظهور آن حضرت هدایت فرماید؛ چراکه بسیار بخشاینده و مهربان است و گنجینه‌های احسانش را پایانی نیست.