1.اخلاق: اخلاق اجتماعی

لطفا پرسش شماره 63 اخلاق با موضوع « اخلاق اجتماعی» ثبت شده توسط «محمدجواد» در تاریخ 27 مرداد 1394 و پاسخ دفتر حفظ و نشر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی؛ زمینه‌ساز عملی ظهور مهدی علیه السلام را بخوانید.

متن پرسش:

جهت تطبیق و اصلاح اعتقاداتم سؤالی داشتم:

سلام در اسلام چه مفهومی دارد؟

آیا سلام جاهل با سلام ارواح متفاوت است؟

پاسخ بخش پاسخگویی به پرسش‌های دفتر حفظ و نشر آثار منصور هاشمی خراسانی:

«سلام» در لغت از ریشه‌ی «سلم» و به معنای «سلامت» است و «سلامت» به دوری از آفات و شُرور گفته می‌شود و در قرآن نیز به همین معنا به کار رفته است و با این وصف، «دار السّلام» در آن (أنعام/ 127؛ یونس/ 25) به معنای «سرای سلامت» است که از نام‌های بهشت است؛ با توجّه به اینکه در آن آفات و شُروری نیست و «سبل السّلام» در آن (مائده/ 16) به معنای «راه‌های سلامت» است که به راه‌های دوری از آفات و شُرور دنیوی و اخروی گفته می‌شود و «سلام علیکم» در آن (أنعام/ 54؛ أعراف/ 46؛ رعد/ 24؛ نحل/ 32؛ زمر/ 73) به این معناست که «سلامت بر شما باد» از باب دعای خیر یا «سلامت برای شماست» از باب خبر خوش هرگاه بیم از آفات و شُروری برود و به جاهلان از این جهت گفته می‌شود (فرقان/ 63؛ قصص/ 51) که چون جهالت ورزیده باشند بیم انتقام و جنگ می‌رود، پس به آن‌ها گفته می‌شود: «سلام علیکم» به این معنا که از انتقام ما سلامت هستید و ما را با شما جنگی نیست و به خداوند «سلام» گفته شده (حشر/ 23) از این جهت که از همه‌ی آفات و شُرور منزّه است یا منشأ سلامت بندگان از آفات و شُرور دنیا و آخرت است.

همچنین، مراد از سخن خداوند که فرموده است: «وَلَا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقَىٰ إِلَیْکُمُ السَّلَامَ لَسْتَ مُؤْمِنًا تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا» (نساء/ 94) این است که به کسی که از شما سلامت یعنی امان خواست نگویید که تو مؤمن نیستی تا مال او را غنیمت بگیرید و مراد از سخن خداوند که فرموده است: «وَتَحِیَّتُهُمْ فِیهَا سَلَامٌ ۚ» (یونس/ 10) و «تَحِیَّتُهُمْ یَوْمَ یَلْقَوْنَهُ سَلَامٌ ۚ» (أحزاب/ 44) این است که احترام خداوند به بهشتیان در بهشت و در روز قیامت، سلامت داشتن آنان از همه‌ی آفات و شُرور است یا دعای آنان برای یکدیگر در آنجا و در آن روز، سلامتی از همه‌ی آفات و شُرور است و مراد از سخن خداوند که فرموده است: «قِیلَ یَا نُوحُ اهْبِطْ بِسَلَامٍ مِنَّا» (هود/ 48) این است که گفته شد: ای نوح! به سلامتی از جانب ما فرود آی؛ با توجّه به اینکه به فضل خداوند از آفات و شُرور توفان به سلامت ماند و مراد از سخن خداوند که فرموده است: «وَلَقَدْ جَاءَتْ رُسُلُنَا إِبْرَاهِیمَ بِالْبُشْرَىٰ قَالُوا سَلَامًا ۖ قَالَ سَلَامٌ ۖ» (هود/ 69) این است که چون فرشتگان خداوند به نزد ابراهیم علیه السلام آمدند به او گفتند: «سلامت باشی» یا «سلامت هستی» به این معنا که از جانب ما به تو آفت و شرّی نمی‌رسد و ابراهیم علیه السلام نیز متقابلاً به آنان چنین گفت و مراد از سخن خداوند که فرموده است: «ادْخُلُوهَا بِسَلَامٍ آمِنِینَ» (حجر/ 46) این است که با سلامت و امنیّت به بهشت داخل شوید و مراد از سخن خداوند که فرموده است: «وَسَلَامٌ عَلَیْهِ یَوْمَ وُلِدَ وَیَوْمَ یَمُوتُ وَیَوْمَ یُبْعَثُ حَیًّا» (مریم/ 15) و «وَالسَّلَامُ عَلَیَّ یَوْمَ وُلِدْتُ وَیَوْمَ أَمُوتُ وَیَوْمَ أُبْعَثُ حَیًّا» (مریم/ 33) این است که یحیی و عیسی علیهما السلام در سلامتی از آفات و شُرور معنوی متولّد شدند و در سلامتی از آفات و شُرور معنوی از دنیا رفتند و در سلامتی از آفات و شُرور معنوی مبعوث خواهند شد و مراد از سخن خداوند که فرموده است: «قُلْنَا یَا نَارُ کُونِی بَرْدًا وَسَلَامًا عَلَىٰ إِبْرَاهِیمَ» (أنبیاء/ 69) این است که گفتیم: ای آتش! برای ابراهیم سرد و سلامت باش؛ به این معنا که او را آفت و شرّی نرسان و مراد از سخن خداوند که فرموده است: «وَالسَّلَامُ عَلَىٰ مَنِ اتَّبَعَ الْهُدَىٰ» (طه/ 47) این است که هر کس از هدایت پیروی کند، از آفات و شُرور اخروی به سلامت می‌ماند و مراد از سخن خداوند که فرموده است: «لَا یَسْمَعُونَ فِیهَا لَغْوًا وَلَا تَأْثِیمًا ۝ إِلَّا قِیلًا سَلَامًا سَلَامًا» (واقعه/ 25 و 26) این است که اهل بهشت در آن نه سخن بیهوده‌ای می‌شنوند و نه سخن آزاردهنده‌ای، بل تنها سخنی که می‌شنوند «سلامت هستید» و «سلامت باشید» است و مراد از سایر سخنان مشابه خداوند نیز به این منوال دانسته می‌شود و سلام دادن به مردگان -هرگاه مراد شما از «سلام ارواح» است- به معنای آرزوی سلامت برای آنان در آخرت است؛ همچنانکه معنای سلام دادن به جاهلان -که گویا مراد شما از «سلام جاهل» است- نیز روشن شد و ستایش برای خداست که پروردگار جهانیان است.