1.احکام:احکام مکاسب و مشاغل حرام

لطفا پرسش شماره 67 احکام با موضوع «احکام مکاسب و مشاغل حرام» ثبت شده توسط «علی راضی» در تاریخ 26 مهر 1394 و پاسخ دفتر حفظ و نشر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی؛ زمینه‌ساز عملی ظهور مهدی علیه السلام را بخوانید.

متن پرسش:

درباره سوگواری برای اهل بیت رسول خدا (ص) چند سوال دارم که در گفتار علامه خراسانی جواب آن‌ها را نیافتم:

1- خواندن زیارت عاشورا صحیح است یا خیر؟ آیا سندیت آن از امامان اهل بیت صحّت دارد؟ برخی آن را حدیث قدسی می‌دانند.

2- حکم قمه‌زنی چیست؟ (تعداد کمی از علمای شیعه آن را جایز می‌دانند!)

3- حکم کاه‌گل مالیدن به سر و صورت چیست؟

4- پیاده‌روی در قالب دسته‌جات عزاداری چه حکمی دارد؟ (در ایران بسیار مرسوم است.)

5- اینکه گفته می‌شود برای امام حسین (ع) باید اشعار حماسی سروده شود و در روز عاشورا شور به پا شود تا با اعمال بنی امیّه مقابله شود چه مصادیقی دارد؟ (علامه خراسانی هم شعرسرایی را تأیید فرموده‌اند.)

6- آیا حضرت مهدی (ع) هم در عزاداری‌های رسمی شرکت می‌کنند؟ (طبق گفته بسیاری از علما)

پاسخ بخش پاسخگویی به پرسش‌های دفتر حفظ و نشر آثار منصور هاشمی خراسانی:

برادر ارجمند!

پاسخ پرسش‌های جناب‌عالی با رعایت ترتیب آن‌ها به قرار زیر است:

1 . راوی زیارت موسوم به عاشورا، «علقمة بن محمّد حضرمی» است که مردی مجهول الحال است. به علاوه، زیارت مذکور با دو طریق از او روایت شده که هر دو طریق در نظر رجال‌شناسان ضعیف است؛ زیرا در یک طریق که طریق ابن قولویه در کتاب کامل الزیارات (ص325) است، کسانی مانند «محمّد بن موسی همدانی» واقع شده‌اند که متّهم به غلو، دروغگویی و جعل حدیث هستند و در طریق دیگر که طریق ابو جعفر طوسی در کتاب مصباح المتهجّد (ص772) است، «عقبة بن قیس» واقع شده که مجهول است. با این وصف، زیارت مذکور صحیح الإسناد محسوب نمی‌شود، هر چند بیشتر مضامین آن از حیث معنا اشکالی ندارد.

2 . جناب علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی، زنجیرزنی و سینه‌زنی را بدعت و بر خلاف شریعت دانسته است و از اینجا دانسته می‌شود که قمه‌زنی به طریق اولی حرام است. تنها چیزی که در روایات صحیح و متواتر به آن سفارش شده، ذکر مصیبت امام حسین و گریستن بر اوست و هر کس چیزی را بر آن می‌افزاید، مأجور نیست، بلکه چه بسا گناه‌کار می‌شود.

3 . کاه‌گل مالیدن بر سر و صورت، از کارهای سفیهان است و اصلی در شرع ندارد.

4 . جناب علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی درباره‌ی راهپیمایی در قالب دسته‌ها فرموده است: «کَذٰلِکَ ٱلضَّرْبُ فِی ٱلْأَرْضِ بِآلاتِ ٱللَّهْوِ مَعَ ٱلرّایاتِ وَ ٱلْأَعْلامِ ٱلْمُبْتَدِعَةِ، فَکُلُّ ذٰلِکَ بِدْعَةٌ وَ کُلُّ بِدْعَةٍ ضَلالَةٌ وَ کُلُّ ضَلالَةٍ سَبِیلُها إِلَی ٱلنّارِ» (گفتار 41)؛ «چنین است راهپیمایی در زمین با پرچم‌ها و علامت‌های ابداع شده؛ چراکه همه‌ی آن‌ها بدعت است و هر بدعتی گمراهی است و هر گمراهی به آتش راه می‌یابد». منظور آن جناب از «علامت‌های ابداع شده» سازه‌های فلزی سنگینی به شکل صلیب است که شاخه‌هایی بر فراز خود دارد و پارچه‌ها و مجسّمه‌هایی بر روی آن نصب شده است و جاهلان قوم آن را بر دوش می‌کشند. از اینجا دانسته می‌شود که چنین کاری نیز شایسته نیست و اصلی در شرع ندارد.

5 . جناب علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی درباره‌ی سرودن شعر برای اهل بیت پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرموده است: «وَ لا بَأسَ بِٱلْبُکاءِ عَلیٰ مَصائِبِهِمْ وَ إِنْشادِ ٱلشِّعْرِ فِیهِمْ إذا کانَ صِدْقاً» (گفتار 41)؛ «و گریستن بر مصائب آنان و سرودن شعر برای آنان هرگاه راست باشد اشکالی ندارد». بنابراین، سرودن شعر درباره‌ی اهل بیت پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم به شرط اینکه مضمون آن راست باشد، جایز و در صورتی که مضمون آن کذب باشد، حرام است. به علاوه، واضح است که خواندن شعر، نباید صورت غنا پیدا کند و به ترانه‌های مطرب و شورانگیز شبیه شود، بلکه باید حزین، متین و برکنار از فریاد باشد؛ چنانکه خداوند فرموده است: «وَاغْضُضْ مِنْ صَوْتِکَ ۚ إِنَّ أَنْکَرَ الْأَصْوَاتِ لَصَوْتُ الْحَمِیرِ» (لقمان/ 19)؛ «صدای خود را پایین بیاور؛ چراکه زشت‌ترین صداها صدای خر است».

6 . مهدی علیه السلام ممکن است در مجلسی که در آن سوگواری برای امام حسین بدون بدعت و معصیت انجام می‌شود شرکت کند، ولی ممکن نیست در مجلسی شرکت کند که در آن بدعتی انجام می‌شود یا دروغی بسته می‌شود؛ چراکه شرکت در چنین مجلسی شایسته‌ی او نیست. چنانکه جناب منصور نیز در مجالس سوگواری برای امام حسین شرکت می‌کند و در صورت مشاهده‌ی بدعت و معصیت، از آن‌ها خارج می‌شود؛ مانند چیزی که عبد الله پسر حبیب طبری ما را خبر داد، گفت: منصور به خانه‌ای درآمد که در آن گروهی از شیعه مصائب حسین را یاد می‌کردند و بر آن حضرت می‌گریستند، پس در میان آنان نشست تا آن گاه که گوینده‌ی‌شان گفت: من سگ حسین هستم! پس چون این سخن را گفت منصور برخاست و بیرون رفت در حالی که می‌فرمود: به خدا سوگند حسین به نزد آنان نیامد تا سگ باشند! آیا ندانستند که فرشتگان به خانه‌ای که در آن سگی باشد داخل نمی‌شوند؟! سپس رفت تا اینکه به خانه‌ای دیگر درآمد که در آن گروهی از شیعه مصائب حسین را یاد می‌کردند و بر آن حضرت می‌گریستند، پس در میان آنان نشست تا آن گاه که جامه‌های خود را درآوردند و در صفی واحد بر سینه‌های خود کوبیدند، پس چون این کار را کردند منصور برخاست و بیرون رفت در حالی که می‌فرمود: با شما در سنّت همراهی می‌کنیم و از شما در بدعت جدا می‌شویم! (نگاه کنید به: گفتار 41). بی‌گمان عملکرد این بزرگوار شبیه به عملکرد مهدی علیه السلام است؛ و الله تعالی یعلم.