15.اجکام:احکام مکاسب و مشاغل حرام

لطفا پرسش شماره 250 احکام با موضوع «احکام مکاسب و مشاغل حرام» ثبت شده توسط «علی هزاره» در تاریخ 6 آذر 1395 و پاسخ دفتر حفظ و نشر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی؛ زمینه‌ساز عملی ظهور مهدی علیه السلام را بخوانید.

متن پرسش:

سلام و خسته نباشید به تمام دوستان عزیز من علی هستم و در استرالیا زندگی می‌کنم. یک سوال شرعی داشتم. در این کشور همه‌ی مردم یک حقوق برابر دارند و دولت برای هر فردی که کار نمی‌کند و درآمد ندارد پول می‌دهد. سؤال [این است:] آیا کسی که کار می‌کند و به دولت می‌گوید که من کار نمی‌کنم تا پولی که دولت به او می‌دهد قطع نشود و یا می‌گوید که درآمدم کم است که از دولت پول بگیرد آیا این پول مشکل شرعی دارد یا خیر؟

پاسخ بخش پاسخگویی به پرسش‌های دفتر حفظ و نشر آثار منصور هاشمی خراسانی:

دروغ گفتن در اسلام گناه بزرگی است؛ چنانکه خداوند فرموده است: «إِنَّمَا یَفْتَرِی الْکَذِبَ الَّذِینَ لَا یُؤْمِنُونَ بِآیَاتِ اللَّهِ ۖ وَأُولَٰئِکَ هُمُ الْکَاذِبُونَ» (نحل/ 105)؛ «تنها کسانی دروغ می‌بندند که به آیات خداوند ایمان ندارند و آنان هستند که دروغگویانند» و فرموده است: «إِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی مَنْ هُوَ کَاذِبٌ کَفَّارٌ» (زمر/ 3)؛ «بی‌گمان خداوند کسی که دروغگویی ناسپاس است را هدایت نمی‌کند» و این حکمی است که با عموم خود دروغ گفتن به غیر مسلمانان را در بر می‌گیرد و از این رو، پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم هرگز به مشرکان دروغ نگفت؛ تا جایی که در میان آنان به «محمّد امین» شهرت یافت و در آغاز نبوّتش به او گفتند: «ما جَرَّبْنا عَلَیْکَ کِذْباً» (صحیح البخاری، ج6، ص94؛ صحیح مسلم، ج1، ص134؛ صحیح ابن حبان، ج14، ص487؛ تاریخ الطبری، ج2، ص62)؛ «هیچ گاه از تو دروغی را تجربه نکردیم»، در حالی که خداوند فرموده است: «لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کَانَ یَرْجُو اللَّهَ وَالْیَوْمَ الْآخِرَ وَذَکَرَ اللَّهَ کَثِیرًا» (أحزاب/ 21)؛ «هرآینه برای شما در پیامبر خداوند الگوی نیکویی برای کسی است که به خداوند و روز قیامت امید دارد و خداوند را بسیار یاد می‌کند» و با این وصف، برای مسلمانان شایسته است که به پیامبر خداوند اقتدا کنند و در میان غیر مسلمانان به راستگویی شناخته شوند، نه به دروغگویی، تا بدین سان زینتی برای اسلام باشند؛ زیرا بسیار زشت است که در میان غیر مسلمانان شهرت یابد که مسلمانان مردمی دروغگو هستند، همان گونه که در میان مسلمانان شهرت یافته است که یهودیان مردمی خودخواه و حیله‌گرند!

آری، دروغ گفتن به غیر مسلمانان در دو حال جایز است: یکی تقیّه و آن هنگامی است که اگر از عقیده‌ی مسلمان آگاهی یابند، جان یا مال یا ناموس او را می‌گیرند؛ چنانکه خداوند فرموده است: «مَنْ کَفَرَ بِاللَّهِ مِنْ بَعْدِ إِیمَانِهِ إِلَّا مَنْ أُکْرِهَ وَقَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِیمَانِ» (نحل/ 106)؛ «هر کس به خداوند پس از ایمانش کافر شود، مگر کسی که اکراه شود در حالی که دلش مطمئن به ایمان است» و دیگری جنگ و آن هنگامی است که برای پیروزی بر آنان در میانه‌ی میدان به دروغی ضرورت افتد، هر چند در این حال نیز توریه بر دروغ مقدّم است؛ چنانکه پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم در جنگ خندق خطاب به مشرکان فرمود: «لَعَلَّنا أَمَرْناهُمْ بِذٰلِکَ» (عبد الرزّاق، المصنّف، ج5، ص368؛ واقدی، المغازی، ج1، ص486)؛ «شاید ما آنان (یعنی بنی قریظه) را به این کار امر کرده باشیم» و نفرمود که ما آنان را به این کار امر کرده‌ایم!

حاصل آنکه دروغ گفتن در غیر موارد ضرورت جایز نیست و تبعاً درآمد ناشی از آن حرام محسوب می‌شود. برای آگاهی بیشتر درباره‌ی موارد ضرورت، به پرسش و پاسخ 135 مراجعه کنید.