4.احکام: احکام طب و تداوی

لطفا پرسش شماره 249 احکام با موضوع «احکام طب و تداوی» ثبت شده توسط «دانشجوی پزشکی» در تاریخ 23 آبان 1395 و پاسخ دفتر حفظ و نشر آثار علامه منصور هاشمی خراسانی؛ زمینه‌ساز عملی ظهور مهدی علیه السلام را بخوانید.

متن پرسش:

در شرع اسلامی که من می‌شناسم تشریح میّت مسلمان حرام است. آیا این حکم صحیح است؟

پاسخ بخش پاسخگویی به پرسش‌های دفتر حفظ و نشر آثار منصور هاشمی خراسانی:
مسلّماً میّت مسلمان به تبع زنده‌ی او محترم است و با این وصف، هر عملی که بی‌احترامی به آن محسوب می‌شود، جایز نیست و بریدن و جدا کردن اجزاء آن بدون ضرورت یا مصلحت مرجّحه، بی‌احترامی به آن محسوب می‌شود و بنا بر نظر علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی مستوجب دیه است؛ چنانکه فرموده است: «مَنْ أَخْرَجَ قَلْبَ مَیِّتٍ أَوْ کَبِدَهُ ظُلْماً فَعَلَیْهِ ٱلدِّیَةُ»؛ «هر کس قلب یا کبد میّتی را از روی ستم خارج کند، بر عهده‌ی او دیه است» (گفتار 44 فقره‌ی 4)، ولی آیا بریدن و جدا کردن اجزاء آن در موارد ضرورت یا مصلحت مرجّحه مانند احراز قتل یا تشخیص سبب آن یا نجات جان کودکی که در شکم میّت است یا نجات جان مسلمان نیازمند به پیوند عضو، جایز است؟ بدون شک آری؛ چراکه در موارد تزاحم، واجب مهم‌تر بر واجب مهم مقدّم می‌شود و این یک حکم عقلی و مبتنی بر عدالت است و خداوند فرموده است: «أَفَلَا تَعْقِلُونَ» (أنبیاء/ 10)؛ «آیا پس عقل را به کار نمی‌برید؟!» و فرموده است: «اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى» (مائده/ 8)؛ «عدالت کنید، آن به تقوا نزدیک‌تر است»؛ همچنانکه بریدن و جدا کردن اجزاء میّت مسلمان برای آموزش پزشکی، از موارد ضرورت یا مصلحت مرجّحه محسوب می‌شود، مشروط به اینکه اولاً آموزش پزشکی برای دانشجویان مسلمان و برای حفظ جان مسلمانان باشد، ثانیاً آموزش پزشکی بدون بریدن و جدا کردن اجزاء میّت مسلمان ممکن یا کافی نباشد، ثالثاً بریدن و جدا کردن اجزاء میّت مسلمان با وصیّت او یا اذن ولیّش و ولیّ امر مسلمانان باشد، بر خلاف بریدن و جدا کردن اجزاء او برای نجات جان کودک موجود در شکمش یا نجات جان مسلمان نیازمند به پیوند عضو که «اضطرار» محسوب می‌شود و بنا بر نظر علامه منصور هاشمی خراسانی حفظه الله تعالی نیازی به وصیّت میّت یا اذن اولیاء ندارد (نگاه کنید به: گفتار 44 فقره‌ی 3 و 6).